 Thanka czyli malowidło tybetańskie.  zobacz całą thankę. [ 270 x 400 px. (33 kb!) ] |
Pierwszy artysta Nim przyszedł na świat Budda Śakjamuni, król i Jama (Pan Śmierci) kłócili się o życie małego chłopca. Nie mogąc go ocalić, król poprosił o pomoc bogów. Bogowie poradzili mu, by namalował pornet chłopczyka. Kiedy pobłogosławili wizerunek, chłopiec odżył. Tak narodziła się tradycja malarstwa sakralnego. Król z owej legendy uznawany jest za pierwszego artystę. Później poszedł do nieba, gdzie odbierał lekcje rysunku. Jego nauczycielami byli brahmińscy bogowie i Wiswakarma (ucieleśnienie Białego Mandziuśriego). Wiswakarma jest patronem artystów; uważa się go za ojca tradycji malarstwa sakralnego. Pierwsze wizerunki Buddy Czu len ma: Obraz wzięty z wody 500 lat p.n.e. król Bimbisara, chcąc obdarować przyjaciela, postanowił ofiarować mu portret Buddy. Nadworni artyści przystąpili do pracy lecz, oszołomieni blaskiem Buddy, nie byli w stanie niczego narysować. Budda usiadł więc na brzegu stawu, by artyści mogli namalować jego wizerunek z odbicia w lustrze wody. Ło zer ma: Obraz promieniującego światła Pewna księżniczka złożyła przed Buddą ofiary, w nadziei, że jego wizerunek pomoże jej w praktykowaniu Dharmy. Blask obecności Buddy i tym razem uniemożliwił pracę artystom. Budda sprawił więc, by emanujące zeń światło odbiło się na płótnie, stając się szkicem na malarzy. Te pierwsze wizerunki są podstawą pracy malarzy, którzy, wierni tradycji, do dziś malują je na płótnie. Tradycja malowania thanek Pierwsze wizerunki Buddy powstały w Indiach; ukazują one idealne proporcje ludzkiego ciała, odzwierciedlającego wewnętrzną doskonałość oświeconego umysłu. Autorami pierwszych obrazów na zwojach byli wędrowni indyjscy asceci, którzy ilustrowaliowymi malowidłami nauki Dharmy. Styl ten rozprzestrzeniał się w Azji (np. tradycyjne zwoje nepalskie czy jedwabne chorągwie z Azji środkowej) wraz z przenoszeniem nauk buddyjskich do innych krajów. Tybetańscy artyści czerpali ze wszystkich tych źródeł, gdy buddyzm dotarł do ich kraju w VII wieku. Tak narodziła się tradycja malowania thanek. Nauki buddyjskie - a wraz z nimi kanon ikonograficzny i podstawowe techniki, na których opiera się sztuka buddyjska - przeniesiono do Tybetu z Indii. W XI wieku, za sprawą wielkiego indyjskiego uczonego Atisi, doszło do drugiej fali przekazu nauk buddyjskich do Tybetu. Zainteresowanie Dharmą i sztuką rosło zwłaszcza w zachodniej części kraju. W tym okresie pojawiły się elementy takie jak tęczowe aureole, mityczne stworzenia i pewne techniki operowania światłem i cieniem. Nepal, pozostający pod wpływem sztuki wschodnich Indii, był źródłem inspiracji dla malarzy tybetańskich - zwłaszcza po XII wieku i upadku kultury buddyjskiej w Indiach. Wpływy te byłyszczególnie silne w XIII wieku, kiedy w Tybecie najważniejszą rolę odgrywała buddyjska szkoła Sakja z Tybetu środkowego, która upodobała sobie właśnie styl nepalski. Typowymi elementami"nepalskimi" są skomplikowane ołtarze wokół bóstw, fantazyjne ozdoby z kwiatów i silne poczucie symetrii. Uważa się, że przy budowie pierwszego tybetańskiego klasztoru Samje pracowali również artyści chińscy (VII w.). Żony panująeego wówczas króla Songcena Gampo, księżniczki z Nepalu iChin, sprowadziły do Tybetu wielu artystów ze swoich krajów. Przyczyniły się one również do objęcia przez władcę patronatu nad sztuką. Siła chińskich wpływów na sztukę Tybetu zmieniała się wraz z relacjami politycznymi, szczególnie widać je jednak od XIV wieku w tradycjach malarskich wschodniego Tybetu. Chińscy artyści kładli nacisk na realizm krajobrazu (w którym dominują strzeliste, niesymetryczne skały) oraz częściej korzystali z niebieskich i zielonych pigmentów. W Chinach rozwinęła się również tradycja malowania Czystych Krain oraz Szesnastu Arhatów. Tybetańska sztuka malowania thanek ukształtowała się ostatecznie około XV wieku, kiedy to wyodrębniło się kilka szkół malarskich. Dziś najbardziej znane z nich to Menri, Nowa Menri i KarmaGadri. Wszystkie one przestrzegają jednak tego samego kanonu, różniąc się wyłącznie detalami i estetyką. Elementem czysto tybetańskim jest zaokrąglenie postaci i kolorowe, brokatowe bordiury. Tybetańscy artyści rozbudowali też panteon, w którym znalazło się wiele bóstw tybetańskiego buddyzmu tantrycznego; malowali mandale, gniewne bóstwa, bóstwa w zjednoczeniu i linie przekazu (nauczycieli, przekazujących w nieprzerwanym łańcuchu nauki Buddy Śakjamuniego). Większość thanek była kolorowa, jednak w XVIII wieku niektórzy artyści zaczęli tworzyć thanki czarne, czerwone, złote lub srebrne. Sztuka malowania thanek, odzwierciedlająca bogactwo i złożoność filozofii buddyjskiej, zrodzona z różnych stylów i inspirowana wieloma wpływami, rozwija się do dziś. |
){kind=link}
